Jan Roëde in een bedrijfskunstcollectie

Een van mijn eerste functies in de wereld van kunst en antiek was die van kunstadviseur voor het bedrijfsleven. In een smaakvol ingericht pand op een industrieterrein werd ik eens ontvangen door de directeur van een technisch bedrijf. Men maakte er precisie-onderdeeltjes voor kunststof hartkleppen. De zaken gingen goed en de directeur ontving inmiddels geïnteresseerden uit Azië en het Nabije Oosten die ook het productieproces in ogenschouw wilden nemen.

En daar zat het probleem: terwijl in het kantoor enkele kunstwerken hingen uit het privébezit van de directeur, waren op de werkvloer bladen uit Pirellikalenders te zien. Er mocht daar wel kunst aan de muur, maar blote vrouwen, dat kon niet meer. Of ik iets kon verzinnen? Ik ben een praatje gaan maken met de mannen.

Toen ik een aantal weken later terug kwam met “de kunst” stonden ze al te wachten, de armen over elkaar. Uit de bestelbus haalde ik een vierluik te voorschijn met daarop geschilderd de bumper en grille van een Volvo Amazone, op ware grootte, in glanzend rood. Spontaan werden ladders aangesleept: dát gingen ze zelf wel een mooi plekje geven!

De Peter Stuyvesant Kunstcollectie als voorbeeld

Het boeiende van bedrijfskunst is dat mensen die aanvankelijk met enige argwaan kennis nemen van het -van bovenaf gedicteerde- plan om kunst te installeren in het bedrijfspand en op de werkvloer, daar aan gaan hechten.

In 1960 gaf Alexander Orlow, managing director van de toenmalige Turmac Tobacco Company in Zevenaar, invulling aan zijn gedachte dat een meer aantrekkelijke arbeidsomgeving positieve effecten zou hebben op de productiviteit. De fabriekshallen van de sigarettenfabriek waren groot, lawaaierig en onpersoonlijk en er werd veel monotoon werk verricht.

In het geheim werden ‘s nachts boven de machinerieën grote, kleurrijke en uitgesproken kunstwerken opgehangen van Karel Appel, Martin Kippenberger, Max Bill en andere (semi-)abstracte kunstenaars die in die tijd toonaangevend waren. De kunstwerken moesten stimuleren, inspireren en aanzetten tot een gesprek. De Peter Stuyvesant Kunstcollectie was geboren.

Andere bedrijfskunstcollecties ontstaan vanuit een meer pragmatisch oogpunt. Bijvoorbeeld omdat de directeur privé inmiddels zoveel kunstwerken bezit dat hij/zij maar iets op kantoor plaatst. Zo komt het dat dit werk van Jan Roëde in een bedrijfspand terecht is gekomen en onderdeel werd van de Imtech Collectie.

Roede wordt Roëde

Jan Roëde werd als Jan Roede geboren in 1914 in Groningen. Op vierjarige leeftijd verhuisde hij naar Den Haag waar hij het grootste deel van zijn leven zou wonen tot zijn dood in 2007. Na zijn opleiding aan, onder meer, de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten was hij werkzaam als schilder, glaskunstenaar, kostuumontwerper, dichter en schrijver.|

In zijn jonge jaren had hij veel belangstelling voor het Zenboeddhisme. Dat bood hem de ruimte om intuïtief te schilderen, speels, onbevangen en tijdloos. Rond 1946, na een verblijf in Parijs, verfranste hij zijn achternaam in Roëde; dat was beter uit te spreken. In Frankrijk ontmoette hij de schilder Maurice Estève die hem het principe leerde van het omgekeerde kleurenpalet: warme kleuren in de achtergrond, koele tinten op de voorgrond.

Kenmerkend voor het werk van Roëde is ook de toepassing van matte, verzadigde kleuren. Zijn vormentaal laat zich het best omschrijven als naïef, fantasievol en afwisselend licht humoristisch of juist licht melancholiek. We zien naturalistische elementen, spelende kinderen, een rennende hond, een rode autobus… Roëde putte inspiratie uit het werk van Matisse, Klee en Miró.

Sommige zullen bij het zien van zijn werk ook denken aan de CoBrA beweging. Roëde was uitgenodigd om zich bij deze internationale beweging aan te sluiten, maar hij koos ervoor onafhankelijk te blijven.

Het getoonde werk, in olieverf op doek, is opmerkelijk groot: 220 x 448 cm. Het werd gemaakt in 1963 en wordt in juni 2016 geveild in Den Haag als onderdeel van de Imtech Kunstcollectie.

Philomeen van ’t Hooft
Venduehuis der Notarissen Den Haag

Terug naar het nieuwsoverzicht